Het Parool, 14 januari 2017 (Dagblad van het Noorden, Leeuwarder Courant)

****

De dreiging is altijd voelbaar

Dieuwertje Mertens

De titel van de nieuwe verhalenbundel van de Vlaamse auteur Annelies Verbeke (1976), Halleluja, komt in geen van de vijftien verhalen woordelijk voor. Deze kreet (prijs God!) hoort bij wederopstanding of een nieuw begin. Daar hebben alle personages uit de verhalenbundel mee te maken. Zelden blijkt dit een zegen.

De huilbaby in het eerste verhaal houdt er nu al een nihilistische levensopvatting op na: ”s Nachts tuur ik opnieuw naar de gloeiende opgerichte sabel boven mijn wieg. Ik ben weer een nacht dichter bij de vergetelheid, zo moet ik het zien: een nacht dichter bij de schone lei.’ Even later roept hij theatraal wanhopig naar zijn ouders: ‘Draag mij! Draag het kind dat van jullie moest leven! Draag al wat me te wachten staat!’

Verbeke voert wel meer verrassende stemmen op in haar verhalen. Ze vertelt net zo makkelijk vanuit van een Liberiaan die auto’s schoonmaakt, een ex-gedetineerde of een vrouwelijke auteur die is getransformeerd in een versleten, schurftige beer (een leuke variatie op Kafka’s Die Verwandlung). Toch − en daar toont zich de meesterverteller − ben je altijd bereid met de personages mee te gaan. Ze zijn eigenzinnig, maar wel herkenbaar.

Ook stilistisch maakt Verbeke indruk: haar schrijfstijl varieert van ingetogen tot meeslepend en is dan weer poëtisch of experimenteel. Haar liefde voor de taal blijkt alleen al uit het gegeven dat ze regelmatig even blijft hangen bij de schoonheid van woorden: ‘navelstaren’, ‘nevenschade’, een ‘cumulus congestus’.

Haar vakmanschap is echter geen geïsoleerd literair kunstje. Actuele en maatschappelijke thema’s spelen op de achtergrond: een seniorenappartement waar een moeder wordt verzorgd door een knappe robot, een net gehuwde slechtziende moslima gaat in een slechte wijk in Brussel koffiedrinken met een man die ze op straat heeft ontmoet. De dreiging is voelbaar, maar wordt niet concreet.

De grondtoon van de bundel is treurig: de personages krijgen misschien wel nieuwe kansen, maar worden tegelijkertijd gegijzeld door hun eigen onvermogen. De wrede of ontbrekende twist in de plot laat de lezer regelmatig met een onbestemd gevoel achter.

Verbeke, die zich altijd al heeft opgesteld als voorvechter van het korte verhaal, is de gedroomde ambassadrice van het genre. Wat een fijn begin van een nieuw boekenjaar. Halleluja.