Activistisch Amerikaans

Het Parool, Boeken, 17 juni 2017

Recensie Mannen leggen me altijd alles uit – Rebecca Solnit

Dieuwertje Mertens

‘Zo iemand als Rebecca Solnit hebben wij niet in Nederland’, schrijft Marja Pruis in de inleiding van de vertaalde essaybundel Mannen leggen me altijd alles uit van historicus, schrijver en activist Rebecca Solnit (1961). Haar feministische essays zijn inderdaad erg Amerikaans. Ze komen voort uit een meer verdeelde samenleving met meer criminaliteit.

Solnit spreekt zich uit over de positie van de vrouw en schending van vrouwenrechten door geweld en verkrachting in de VS en wereldwijd. Ze is er heilig van overtuigd dat het benoemen van het probleem onderdeel van de oplossing is: onze samenleving is doortrokken van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, zegt ze.

Ze roert veel gemeenplaatsen aan: zien we niet allemaal de ernst van geweld jegens vrouwen in? Dat is niet zo: sommige mannen, veelal uit bepaalde culturen maar dan ook niet allemaal, niet. Ze nuanceert met regelmaat: ‘(…) hoewel vrijwel alle geweldplegers mannen zijn betekent dat niet dat alle mannen gewelddadig zijn; het gaat om een minderheid. Daarnaast zijn ook mannen slachtoffer van geweld, meestal gepleegd door andere mannen, en iedere gewelddadige dood, iedere aanval is vreselijk’. Deze nuanceringen maken de essays ook weer zo vreselijk (Amerikaans) politiek correct.

In het titelessay haalt Solnit een vermakelijke anekdote aan. Ze was eens op een feestje waar de gastheer een redevoering hield over een ‘heel belangrijk boek’ dat hij weliswaar niet had gelezen, maar waarover hij wel een artikel had gelezen. Terwijl ze de monoloog aanhoorde kwam ze erachter dat het haar eigen boek betrof. Volgens Solnit typisch iets voor mannen om zich zo superieur op te stellen en ervan uit te gaan dat de vrouw niets weet.

Aangevuurd door haat jegens mannen die het beter weten (‘mansplaining‘), schrijft ze: ‘Gozer, mocht je dit lezen: je bent een puist in het gezicht van de mensheid en een obstakel voor de beschaving. Ga je schamen.’ Om niet veel later te schrijven dat natuurlijk niet alle mannen zo zijn.

De ervaring van Solnit valt moeilijk te ontkennen, al herken ik het niet als een typisch mannelijke eigenschap. Er zijn ook veel vrouwen die dit doen, uit superioriteitsgevoel of verdekte haat jegens andere vrouwen.

Solnit is een goede essayist, maar ik heb haar liever dwalend, zoals in het fantastische A field guide to getting lost, dan nadrukkelijk activistisch. Daarbij denk ik dat dit boek wellicht te zeer geworteld is in de Amerikaanse cultuur is om in Nederland echt indruk te maken. Of zouden er legio Nederlandse vrouwen zijn die denken: eindelijk iemand die zich uitspreekt tegen vrouwenverkrachting?

***

NON-FICTIE, Mannen leggen me altijd alles uit, Rebecca Solnit