Zon, zee en een stapel boeken
De zomer is voor velen hét moment om te lezen, blijkt uit onderzoek en koopgedrag. Vooral thrillers doen het goed, maar ook is er tijd voor dat ene boek dat je altijd al had willen lezen.
Er was een zomer dat ik met Anna Karenina in een trein door Oost-Europa reisde. Het landschap was vergeven van vervallen en verlaten landhuizen, stille getuigen van de tijd dat de adel er nog toe deed. Middenin de heuvels remde de trein heel hard, piepend kwam hij tot stilstand. Graaf Vronski, die later Anna’s minnaar zou worden, snelde zich naar onze coupé om te vertellen over de man die zojuist onder de trein was gekomen.
Er was een zomer dat ik door een raam van Musée Picasso in Antibes uitkeek op de azuurblauwe zee. Uit datzelfde raam van wat toen nog Chateau Grimaldi heette, had Picasso’s geliefde Françoise Gilot vaak gekeken, terwijl de kunstenaar achter haar aan het werk was in hun tijdelijke atelier en woonruimte. Ik vroeg me met haar – ik las op dat moment haar memoires Life with Picasso – af hoe lang de relatie met deze manipulatieve en opvliegende kunstenaar nog stand zou houden.
Er was een zomer dat ik me verloren voelde in een bloedheet, uitgestorven New York. Onder een boom in Central Park las ik A field guide to getting lost van Rebecca Solnit. ‘Nooit verdwaald raken is gelijk aan niet leven’, sprak Solnit me toe.
Dat is een kleine greep aan de boeken die me te binnen schieten als ik aan lezen in de zomer denk. In veel boeken schijnt de zon (Opwaaiende zomerjurken, Oek de Jong) of zindert de hitte boven het asfalt (de Nevada-verhalen in Battleborn van Claire Vaye Watkins). Het aanzicht van heel lijvige boeken vind ik in het dagelijks leven eerder ontmoedigend, dan uitnodigend – een vooraankondiging van breedsprakigheid, kon de schrijver soms geen maat houden? Maar in de zomer lees ik (ook) bakstenen, zoals die zomer dat ik aan het strand in Italië een begin maakte aan Op zoek naar de verloren tijd van Marcel Proust en Robert Musils Man zonder eigenschappen. Het consumenten- en leesgedrag van lezers verandert in de zomer: We hebben tijd, we lezen meer en we voelen de behoefte om kopje onder te gaan in het boek.
Stapels boeken
In juni en juli stijgt de boekverkoop flink. Vorig jaar werden er op het piekmoment in de eerste week van juli 27 procent meer boeken verkocht dan in een gemiddelde week (Bron: KVB). “Klanten komen met het hele gezin naar de winkel om boeken voor de zomervakantie uit te zoeken,” zegt Anja Duitsmann van Linnaeus Boekhandel. “In de aanloop naar de zomervakantie kopen klanten stapels boeken,” ziet ook Sharon Perlee van Java Bookshop. “De zomer is hét moment om te lezen. Veel mensen komen mensen er alleen in de zomer aan toe,” denkt Monique Burger van De Nieuwe Boekhandel.
Want al die boeken worden niet alleen gekocht, maar ook nog eens grotendeels gelezen, blijkt uit De Boekenbranche meting 41 (2017): Driekwart van de consumenten neemt boeken mee tijdens de vakantie. Meer dan de helft van de vakantiegangers neemt papieren boeken mee, terwijl een kwart e-books meeneemt. Het aantal boeken dat men meeneemt verschilt sterk per boektype: gemiddeld neemt men negentien e-books mee tegen twee papieren boeken. Daar zal het gewichtsvoordeel en de opslagcapaciteit van een e-reade. Verder is opvallend is dat van de papieren boeken het grootste aandeel gelezen wordt en van de e-books slechts een fractie r waarschijnlijk sterk mee te maken hebben. De (vakantie)lezer wordt steeds meer een hybride lezer. Mensen die e-books meenemen, nemen relatief vaak ook papieren boeken mee. Want; je zou op vakantie maar zonder boeken zitten. Of: de boeken die je hebt meegenomen zouden maar eens tegenvallen. Het is fijn om een ruime keuze te hebben. De groep die beide boekvormen meenemen, leest ook gemiddeld: 5,3 boeken per vakantie, wat relatief veel is.
Twee typen lezers
De helft van de vakantielezers neemt ‘spannende fictie’ mee op vakantie vanuit de behoefte om helemaal te kunnen verdwijnen in een boek. Op de tweede en derde plek staan ‘literaire fictie’ (negentien procent) en ‘waargebeurde verhalen’ (dertien procent) (De Boekenbranche meting 41, 2017). Boekhandelaar Duitsmann: “Ik zie grofweg twee typen lezers: Mensen die op vakantie voor hun plezier willen lezen, zij kiezen eerder voor spannende boeken, zoals thrillers van Karin Slaughter (Gespleten, staat al weken in de top vijf) of Nicci French (De dag van de doden) en je hebt mensen die zich juist in de vakantie storten op de klassiekers, van die boeken die je altijd al wilde lezen, maar waar je nooit aan toe bent gekomen, zoals Anna Karenina.” Bij boekhandelaar Burger vragen klanten regelmatig specifiek om boeken voor aan het strand of zwembad. “Ze willen lezen ter ontspanning en zoeken naar de zogenaamde ‘goodreads’; boeken die je even weg kunt leggen voor een duik om vervolgens zonder al te veel moeite weer in het verhaal te komen. De meeste vraag is in de zomer inderdaad naar thrillers. Uitgevers spelen daar ook op in: in de zomermaanden verschijnen nieuwe thrillers van bekende auteurs. Maar ik zie ook dat mensen juist hele dikke literaire romans kopen, zoals Het achtste leven van Brilka van Nino Haratischwili dat al maanden populair is en nu weer een opleving in verkoop beleeft; een boek van 1200 pagina’s.”
De vakantiebestemming heeft niet zoveel invloed op wat we kopen, denken de boekhandelaren. “Als mensen naar een exotische bestemming, zoals bijvoorbeeld Cuba, reizen, dan willen ze graag een boek lezen dat betrekking heeft op het land. Binnen Europa zie ik dat niet zo snel,” zegt Perlee. Burger: “Toch vraag ik altijd waar mensen naartoe gaan. Niets is zo leuk als een boek lezen dat in de context past, dat maakt de reiservaring helemaal compleet. Ook als je dichtbij huis blijft.” Ik vertel haar over mijn vakantieplannen. Burger, enthousiast: “Naar Florence? Dan is dit je boek: The agony and the ecstasy, van Irving Stone, over Michelangelo. Dát lezen, op díe plek, levert een vakantie op waar je je hele leven plezier van hebt.”