Niet een hobby, maar een lifestyle

Het Parool, PS Boeken, Zaterdag 6 oktober 2019

Youngadultlezers ontmoeten elkaar online en op festivals

Vanaf de pubertijd gaan kinderen minder lezen. Op youngadultlezers na; die gaan dan helemaal los. Ze laten het niet bij lezen, maar bezoeken evenementen als het Young Adult Literatuur Festival  (YALFU) in Utrecht.

Dieuwertje Mertens

Als programmamaker en marketeer Sandra van Mook het Young Adult Literatuur Festival Utrecht (YALFU) wil promoten, doet ze dat niet via advertenties of flyers, maar stuurt ze een paar appjes naar young adult-lezers uit haar netwerk. Zij delen de informatie in hun WhatsAppgroepen en op social media en zo komt de kaartverkoop op gang. “Ze willen niet alleen gaan, dus organiseren ze meteen om samen te gaan. Lezen is een sociale gebeurtenis en een lifestyle. Dat is heel kenmerkend voor de doelgroep.”

Jongeren gaan vanaf hun pubertijd veel minder lezen: er is al jaren sprake van een dalende trend. Toch blijkt ook uit consumentenonderzoek van KVB-boekwerk dat een derde van de jongeren tussen de twaalf en vijfentwintig jaar minimaal één keer per week een boek leest. En: Young adult boeken zijn maar onder de helft van jonge lezers bekend. (Boekenbranche meting 44, 2018). Maar de jongeren die de weg naar YA vinden zijn heel actieve lezers en bezoekers van events. Hoe ze dat allemaal bekostigen? Van Mook: “Ik denk dat deze doelgroep spaart voor dit soort evenementen en dan ook bereid is om (veel) geld uit te geven aan hun hobby.”

Overgewaaid

Young adult is een verzamelnaam voor boeken voor jongeren tussen de pak-‘m-beet vijftien en eenentwintig jaar, maar de lezers zijn regelmatig ouder. Tien jaar geleden kwam YA-literatuur uit Engeland en Amerika overgewaaid naar Nederland. Binnen YA wordt onderscheid gemaakt tussen ‘contemporary’ (Fangirl, To all the boys I’ve loved before) en ‘fantasy’ (Twilight, The Hungergames). Tegenwoordig bestaat de markt niet alleen uit vertalingen, maar zijn er ook Nederlandse YA-schrijvers, zoals Mirjam Mous, Esther Walraven en Danielle Bakhuis.

De 17-jarige Amé van der Vorst kwam er tweeëneenhalf jaar geleden door haar moeder achter dat er zoiets als YA bestond. ‘Ik hield helemaal niet van lezen. De boeken die ik voor mijn leeslijst moest lezen, vond ik saai. Mijn moeder raadde me Drägan Duma van Petty van Delft aan en ik was meteen verkocht! Ik heb de hele serie gelezen. Ik lees heel graag fantasy, maar ook contemporary vind ik leuk. Die boeken gaan vaak tieners op de middelbare school met tienerproblemen: ze zijn superverliefd op iemand die niet verliefd is op hen of ze hebben niet heel veel vrienden. Superherkenbaar!”

“Iedereen is welkom bij YA,” benadrukt Reza Niamat (25). “De lezers zijn veel socialer dan je misschien op het eerste gezicht zou zeggen. Als iemand voor het eerst alleen naar een event gaat, raakt hij altijd wel in gesprek met de mensen om hen heen. Je hebt namelijk altijd een onderwerp om over te praten: het boek dat je in je handen hebt.”  Hij bezoekt bijna alle events en kocht ook een kaartje voor YALFU – hij vernam erover via WhatsApp. “Victoria Schwabb komt. Ik vind haar boeken heel erg tof!” Bovendien is het een gelegenheid om al zijn online vrienden weer eens te ontmoeten.”

Online ging ook Van der Vorst op zoek naar YA-lezers. “Op Instagram hoef je alleen maar een ‘tag’ met de titel van een boek in te voeren en je krijgt meteen een reactie: ‘O my God, heb jij dat boek ook gelezen!?’ Tips van anderen motiveren ook weer om andere boeken te lezen. Ook schrijf ik ‘short fantasy stories’ die ik online deel. Mijn online vrienden geven feedback. Ik heb veel contacten via Bookstagram: daar deel ik foto’s van mijn favoriete YA-boeken met een mooie achtergrond, bijvoorbeeld herfstblaadjes.” Bijna al haar geld gaat op aan boeken. In haar favoriete boekhandel bezoekt ze sinds kort maandelijks een YA-leesclub: “Ik kon meteen meepraten. Heel bijzonder zo’n groep gelijkgestemden.”

‘Iets voor nerds’

“De groep lezers op de middelbare school is klein, want lezen is ‘niet cool, iets voor nerds’, zegt Myrthe Spiteri, uitgever van Blossom Books; een uitgeverij die gespecialiseerd is in YA. “Bij YA bestaat er geen oordeel. Ook voor buitenbeentjes is de groep een veilige plek.” Spelen YA-schrijvers in op dat thema? “Vaak is er sprake van een antiheld die iets fantastisch presteert,” zegt Spiteri. “Zo’n personage is herkenbaar voor de lezer.” Volgens de uitgever schrijven heel veel lezers zelf ook. “Ze delen die verhalen vaak op WattWap; een online community voor schrijvers. Bij live events met schrijvers, vraagt er altijd wel iemand uit het publiek: ‘Ik schrijf zelf ook. Heb je tips?’”

Emmy van Ruijven (29), YA-lezer en –blogger van het eerste uur, heeft al heel wat onafgemaakte manuscripten op de plank liggen. Toen er een schrijfwedstrijd bij uitgeverij Moon was, besloot ze mee te doen. Ze stuurde de eerste 30.000 woorden van haar verhaal Supernerd op en kwam op de longlist. Dat motiveerde haar om het af te maken. Dutch Venture Publishing bood haar een contract aan. “Mijn verhaal gaat over een ‘nerdy’ meisje dat wordt gedwongen om een superheld te zijn. Het speelt zich af in mijn eigen woonplaats Den Bosch. Ik denk dat iedereen wel een keertje de held wil zijn. In veel YA-boeken ondergaan de hoofdpersonages een transformatie. De boodschap die ze uitdragen is vaak: ‘Ik mag er zijn’. Dat vind ik goud waard.”

Niamat heeft als beheerder van de facebook-groep Young Adult boeken en series ♥ het aantal leden in vijf jaar tijd zien verviervoudigen van tweeduizend tot 8264 leden. Een keer per jaar organiseert hij een ‘meet-up’ in een boekhandel, die dan de hele dag is gevuld met YA-lezers. Mijn familie reageert altijd verbaasd: ‘Lezen is toch niet populair? En dat doe je toch in je eentje?’ Ik leg ze dan uit dat dat niet zo is: voor mij is het echt onderdeel van mijn leven geworden.”

Op 13 oktober vindt YALFU plaats met optredens van onder meer Victoria Schwabb, Enrico en Rima Orie.

Zelf YA schrijven?

Sterke verhalen & hoe je ze schrijft door Rebecca Stern en Grant Faulkner is een schrijfgids voor jonge schrijvers vol met schrijftips van YA-auteurs, zoals:

1. Spit je leven uit: leg ervaringen, emoties, herinneringen en dromen bloot: je kunt ze gebruiken als basis om je verhaal op te bouwen.
2. Ben je op zoek naar een doeltreffende manier om je verhaal aan het rollen te krijgen, begin dan op het moment dat het leven van je protagonist voor eens en altijd verandert.
3. Geef jezelf een dagelijkse word-count goal en een tijdslimiet. Geen tijd voor getreuzel!

* Bij de YALFU-academy geeft Myrthe Spiteri naar aanleiding van dit boek op 9 en 30 november een tweedaagse masterclass voor beginnende schrijvers.