Waarom je klassieker Black Box moet hebben gelezen

Het Parool, PS Boeken, 18 augustus 2019

Moderne Klassiekers

Welke moderne klassiekers moet je als literatuurminnend wereldburger gelezen hebben? Dieuwertje Mertens maakt een selectie. Deze week Black box uit 1986 van de Israëlische auteur Amos Oz (1939-2018).

Waar gaat de roman over?

Ilana Sommo-Brandsetter vraagt haar voormalige echtgenoot, professor Alex(ander) Gid’on, per brief om hulp voor hun zoon Boaz die volledig dreigt te ontsporen. Ze hebben sinds de ontbinding van hun huwelijk zeven jaar geleden geen contact meer gehad. Alex biedt financiële hulp via zijn advocaat Sackheim. Maar er komt ook een bitterzoete correspondentie tussen de ex-geliefden op gang waarin zij beiden een antwoord zoeken op de vraag waarom hun liefdesgeschiedenis zo’n tragisch verloop kende. Ook Illana’s nieuwe man Michel Sommo raakt in een correspondentie met Sackheim, Boaz en Alex verwikkeld. Zoals aan de hand van de gegevens in de onverwoestbare black box een vliegtuigongeval kan worden gereconstrueerd, zo wordt in deze roman het uiteenvallen van de liefde gereconstrueerd.

Waarom zou je Black box lezen?

Black box is niet alleen een hartverscheurende liefdesgeschiedenis, maar vertelt ook op ingenieuze wijze het verhaal over de politieke en religieuze verdeeldheid onder Israëlische joden in een land in voortdurende staat van conflict. De brievenschrijvers die allemaal scherp van de tongriem zijn gesneden sparen elkaar niet. Ze beledigen, kwellen, vleien en verleiden elkaar in stilistisch zeer verfijnde brieven, waaruit hun uiteenlopende karakters naar voren komen. De brieven zijn een lust om te lezen.

Wie is het meest opmerkelijke personage?

De ‘onbetrouwbare’ Illana die door de twee mannen wordt bemind, blijft het grote enigma. Zij laat zien dat waarheid niet bestaat en verkiest verbinding boven machtsvertoon – een politieke boodschap die overeenkomt met die van Oz, die een groot pleitbezorger was voor een vredesakkoord met de Palestijnen.

Hoe werd de roman destijds ontvangen?

Grotendeels lovend. Victoria Glendinning schreef in 1988 in The London Times: “Iedere positie die wordt vertegenwoordigd in dit slimme, verlichtende boek is een gerechtvaardigd en verdoemd resultaat van een eerlijke zoektocht naar wat het vandaag de dag betekent om een geliefde, man, zoon, Israëli, Jood te zijn.”

Wie liet zich erdoor inspireren?

In 1992 verscheen de boekverfilming Kufsa Sh’hora van de Israëlische filmmaker Yeud Levanon. Auteurs David Grossman, Etgar Keret en Jonathan Saffran Foer zijn grote bewonderaars van Black box en andere romans van Oz.