Papa is maatjes met Charles Taylor

Het Parool, Boeken, zaterdag 10 november 2019

Liberia; Tweestrijd tussen de journalist en de dochter

Door Dieuwertje Mertens

Op een dag kom je erachter dat ‘Daddy’, je liefhebbende vader, chef van de technische staf van Telecom Liberia, de rechterhand is geweest van de Liberiaanse dictator Charles Taylor (1997-2003), die door het Hooggerechtshof in Den Haag in 2012 schuldig werd bevonden aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Hoe ga je daarmee om? Wat zegt dit over je vader, over je familie(geschiedenis) en over jou? In haar memoires Drakendochter gaat journaliste Clarice Gargard (1988) op zoek naar een antwoord.

Over hetzelfde onderwerp verscheen eerder dit jaar de -overigens zeer geslaagde -documentaire getiteld De waarheid over mijn vader, waarin regisseur Shamira Raphaëla Gargard volgt in haar zoektocht naar antwoorden. Daarin zien we een tweestrijd tussen journalist en dochter. Gargard voelde behoefte aan een diepgaander, meer genuanceerd verslag van haar zoektocht. Dat werd dit boek, waarin ze – inderdaad- zelf de regie voert over deze ingewikkelde materie, wat zo makkelijk niet blijkt te zijn.

Rammelend skelet

Gargard merkt op dat haar levensverhaal ook voor haarzelf zo ingewikkeld is dat ze het lastig vindt er een chronologische lijn in aan te brengen. Dat blijkt: De structuur is rommelig, er wordt (te)veel herhaald. De poging om het verhaal te ordenen doet gekunsteld aan: Persoonlijke (jeugd)herinneringen en anekdotes zijn cursief gedrukt en het relaas dat meer op feiten berust is in een normaal font gedrukt. Je ziet haar worsteling: wil ze een biografie over haar vader, persoonlijk memoires of een pamflet schrijven? Met name de laatste paar hoofdstukken over de Nederlandse ‘multiculturele’ samenleving en een aantal weinig vernieuwende standpunten over racisme horen niet in dit boek thuis. En ze trapt net te vaak tegen open deuren met (naïef) belerende zinnetjes als: ‘De specifieke ervaring van een zwart lichaam hebben in deze samenleving is iets wat je niet kunt beleven als je zo’n lichaam niet bezit.’

Zonde! Want aan dit (in redactioneel opzicht) rammelende skelet zit genoeg vlees voor een verhaal dat wél de moeite waard is: Clarices grootvader was naar verluidt de laatste koninklijk heerser van wat nu Grand Bassa County heet, aan de kust in Liberia. Haar vader Martin Gargard werd zijn troonopvolger. Clarices moeder Nellie vluchtte in 1988 tijdens de Eerste Liberiaanse Burgeroorlog naar Philadelphia in de VS om te bevallen van Clarice. Haar vader bleef met haar broers en zussen achter in Liberia. Toen het wat veiliger leek, kwam het hele gezin bij elkaar in Ghana, waar haar moeder besloot te scheiden van de schuin marcherende ‘Daddy’ en ze vertrok zonder kinderen naar de VS.  In 1992 besluit Daddy om Clarice en haar oudere zus Nijay onder te brengen in Nederland, waar Gargard het grootste deel van haar jeugd in Purmerend doorbrengt bij het gezin van haar zus en haar man.

Goed en kwaad

Pas op haar negende bezoekt ze Liberia voor het eerst. Daar schudt ze de hand van Charles Taylor die op een chaisse longue in een verduisterde kamer ligt, grapjes maakt en haar dozen vol koekjes meegeeft. Het kwaad kent vele gezichten. Ze kaart haar dilemma voorzichtig aan bij haar vader: ‘Jij bent de meest morele persoon die ik ken, en hij… is wellicht een van de slechtste personen die ik ooit ontmoet heb. Ik begrijp niet hoe jij dan…’ ‘Voor zo iemand kan werken?’ maakte Daddy mijn zin af, en hij grinnikte. Hij dacht even na. ‘Elke overheid, of het nou een goede of slechte is, heeft communicatie nodig. Ik ben een technocraat. Ik oefen mijn vak uit…’

Op z’n zachtst gezegd: een onbevredigend antwoord. Gargard heeft goed door dat ze zich om haar vader te begrijpen, moet verdiepen in de geschiedenis van haar familie, van Liberia en haar cultuur. Dat levert meer op.  Gargard ziet bijvoorbeeld dat in de Afrikaanse filosofie geen absoluut onderscheid wordt gemaakt tussen goed en slecht. Uit slecht kan goed voorkomen. Bovendien is een land dat voortdurend wordt geregeerd door dictators een land vol opportunisten en mensen die proberen te overleven.

Gargard weet haar ongemak met betrekking tot de rol van held Daddy goed naar voren te brengen: Ze wil er eigenlijk niet aan. Als ze in contact komt met bronnen die beweren dat haar vader communicatie van president Sawyer heeft onderschept en heeft doorgespeeld aan Taylor, zodat die een coupe kon plegen, vindt ze dat pijnlijk. Maar ook haar bronnen zijn ondoorzichtig, vanwege hun belangen. De gedachte dat haar vader in Nederland geen verblijfsvergunning zou krijgen, omdat hij overheidsfunctionaris voor een fout regime is geweest, maakt haar boos. Ze blijft zijn dochter. Die conflicterende emoties en belangen, die ook zo kenmerkend zijn voor Liberia: daarin schuilt het echte verhaal.

Drakendochter; Clarice Gargard

De Arbeiderspers

288 blz.

19,99